نشریه پیام بهارستان
سال یکم شماره 1 (پاییز و زمستان 1387)

میرزا عبد الله بن محمدحسن خوراسگانی – در اصفهان - از علمای دوران احمد شاه قاجار و رضاخان پهلوی است. وی در سال 1338 ق نوشته است که 34 ساله و در تهران ساکن است. او در این تاریخ در مدرسه عبدالله خان ساکن بوده1 و طبق آنچه او در نامه های خود میگوید و در آدرس نامه های او هم آمده، در سالهای 1342 تا 1345 قمری در مدرسه میرزا موسی نیز بوده و شاگردانی در آنجا داشته است. یکی از شاگردان او در این زمان مشار معظم از نوادگان سعدالسلطنه حاکم قزوین بوده است.

بخشی از دستنویسهای موجود در گنجینه های نسخ خطی جهان، «جنگ»ها، «مجموعه»ها و «مرقعات» میباشند. «جنگ»ها عنوان عام مجموعه هایی کشکولوار هستند که افزون بر نقل آیات و احادیث ناب، حاوی فوایدی تاریخی، رجالی، نکات ادبی، حکایات، امثال، نوادر اخبار، ظرایف اقوال، طرایف اخبار، لطایف اشعار، و... هستند که از سوی مؤلفان نوعا ناشناختهی آن ها و با بهرهگیری از منابع و مصادر بسیار گسترده، جمعآوری و در این نوع مجموعه ها با عناوینی همچون: جنگ، مجموعه، بیاض، سفینه و... گردآوری شده اند؛ اهمیت این نوع آثار، صرف نظر از منحصر بفرد بودن و خط مؤلف بودن آن ها، بیشتر از آن جهت است که حاوی نابترین داده ها و مشحون از زبده ترین اطلاعات دست اول در فنون و علوم گوناگون، مخصوصا در بخشهای مختلف ادبی به صورت نظم و نثر هستند. چه بسیار اطلاعات ناب و ذی قیمتی که دانشپژوهان حوزهی ادبیات و تاریخ و... در این سالهای اخیر با عنوان حلقه های مفقودهی تاریخی و ادبی، از میان اوراق به ظاهر پراکنده و متشتت همین جنگ ها، به دست آورده و منشا باز شدن افقها و بسترهای نوینی در حوزه های ادبی و تاریخی در دانشگاه ها و سایر محافر علمی گردیده است.

دوره زمامداری پنجاه ساله ناصرالدین شاه که به عصر امتیازات معروف گشته است یکی از مقاطع کم نظیر در تاریخ ایران به لحاظ به یغما رفتن منابع و معادن کشورمان به شمار میآید. وجود دو کشور استعمارگر روس و انگلیس در تمام این مدت موجب صدمات و لطمات جبرانناپذیری به اقتصاد و منافع ملی کشورمان گردید که همانا تبعات آن تا دهه های بعدی نیز مشهود بود. قراردادهای ریزی و درشتی که در دوره حکومت قاجارها بسته شد، نوعی لاقیدی و بی لیاقتی شاهان و حکام را به نمایش گذاشت.